రామాయణం లో అత్యంత ముఖ్యమయిన/ విశిష్టమయిన శ్లోకం

ఇంతకు మూడు టపాలో విక్రమాదిత్యుడు వాల్మీకి రామాయణంలో ని విశిష్టమయిన శ్లోకం గురించి అడిగినప్పుడు వరరుచిచెప్పిన శ్లోకం ఇది అని చెప్పుకున్నాము కదా!  

రామం దశరథం విద్ధి మాం విద్ధి జనకాత్మజామ్

అయోధ్యామ్ అటవీం విద్ధి గచ్ఛ తాత యథాసుఖమ్    

ఈ శ్లోకం వాల్మీకి రామాయణంలోఅరణ్య కాండ లో 40వ సర్గలో వస్తుంది. రాముడు అరణ్యాలకి వెళ్తున్నాడు అని తెలిసి  లక్ష్మణుడు తను కూడా అరణ్యాలకు బయలుదేరుతూ, తన తల్లి సుమిత్ర ఆశీర్వాదం కోరినప్పుడు సుమిత్ర లక్ష్మణుడికి చెప్పిన సమాధానం ఈ శ్లోకం. ఈ శ్లోకానికి ఉన్న అనేక అర్థాలలో కొన్ని మనం ఇప్పుడు నేర్చుకుందాం.

మొదటి అర్ధం

రామ= రాముడు: దశరథం=దశరథుడు:  విద్ధి=అనుకో: మామ్= నేనే; జనకాత్మజ= జనకుని కూతురు;విద్ధి= అనుకో; అయోధ్యా= అయోధ్య; మాటవీం=అడవి; విద్ధి=అనుకో; గచ్ఛ= వెళ్ళు; తాత= పుత్ర; యథా సుఖమ్=సుఖంగా

తాత్పర్యం: లక్ష్మణా! రాముడే దశరథుడు అనుకో, సీతనే నేను(సుమిత్ర) అనుకో, అడవినే అయోధ్య అనుకో, సుఖంగా వెళ్ళిరా!

రెండవ అర్ధం

రామ= రాముడు: (దశ = పక్షి రథం=రధం) దశరథం= పక్షిని రధంగా కలిగిన వాడు, విష్ణువు ; మామ్= లక్ష్మీదేవి; జనకాత్మజ= జనకుని కూతురు; అయోధ్యా= శతృదుర్భేద్యమయినది(వైకుంఠం); మాటవీం=అడవి; విద్ధి=అనుకో; గచ్ఛ= వెళ్ళు; తాత= పుత్ర; యథా సుఖమ్=సుఖంగా

తాత్పర్యం: ఓ పుత్రా! ఈ రాముడే శ్రీమహావిష్ణువు, సీతే శ్రీ మహాలక్ష్మి, వారిద్దరూ ఎక్కడ ఉంటే అదే వైకుంఠం అనుకుని సుఖంగా వెళ్లి రా!

మూడవ అర్ధం

రామ= రాముడు: దశరథం=దశరథుడు: విద్ధి=వలెనే: మామ్=నీ తల్లి (కైకను ఉద్దేశించి ); జనకాత్మజ= జనకుని కూతురు; విద్ధి= వలెనే; అయోధ్యా= అయోధ్య; మాటవీం=అడవి; విద్ధి=వలెనే; గచ్ఛ= వెళ్ళు; తాత= పుత్ర; యథా సుఖమ్= వీలయినంత సుఖంగా

తాత్పర్యం: ఓ పుత్రా! నీ తండ్రి దశరధుడు భార్యమాటని విని, అత్యంత అమూల్యమయిన రాముని సాంగత్యం పోగొట్టుకుని ఎలా దుఃఖిస్తాడో, సీత మాట విని రాముడు కూడా అతనికి అమూల్యమయిన సీతను చేజార్చుకుని దుఃఖాన్ని పొందుతాడు. రాముడు లేక అయోధ్య ఎలా శోకిస్తుందో అలాగే అరణ్యం కూడా సీత జాడ లేక శోకిస్తుంది. కనుక వీలయినంత దైర్యం చెప్తూ రాముని చెంత నీవు ఉండు.

నాలుగవ అర్ధం:

పుత్రా! దశరధుడు లేడనుకో, నేను దశరధుని భార్యగా కాక నా తండ్రికి పుత్రికగానే ఉన్నాను అనుకో, అయోధ్యను మరచి సంతోషంగా రామునితో వెళ్ళు.

నాల్గవ సరి చెప్పిన ఈ అర్ధం వాల్మీకి చెప్పవలసిన భావం అయ్యి ఉండదు. కానీ ఆ పదములకు ఇటువంటి అర్ధం కూడా ఉంది కదా!

ఇంతకు విక్రమాదిత్యుని రాజాస్థానంలోని వరరుచి గురించి తరువాతి టపాలో చూద్దాం!