నీచుల మనఃస్తత్వం

మనం ఇంతకు ముందు  భర్తృహరి సుభాషితాలలో కొన్ని చెప్పుకున్నాం! ఇప్పుడు మూర్ఖ పద్దతి లో మూర్ఖుడు తన వద్ద ఉన్న నీచమయిన దానిని చూసి తన పక్కన ఉన్న గొప్పవానిని ఎలా నిరాకరిస్తాడో చూద్దాం!

సంస్కృత శ్లోకం

క్రిమికులచితం లాలాక్లిన్నం విగన్థి జుగుప్సితం

నిరుపమరస ప్రీత్యా ఖాద న్ఖరాస్థినిరామిపం

సురపతిమపి శ్వా పార్శ్వస్థం విలోక్య నశఙ్కతే

నహి గణయతి క్షుద్రో జంతుః పరిగ్రహఫల్గుతాం

అర్ధంః

శ్వా = కుక్క, క్రిమి= పురుగుల, కుల= గుంపుచే, చితం= నిండిన, లాలా= లాలాజలంతో, క్లిన్నం = తడిచినది, నిండినది, విగంధి= చెడ్డవాసన కలది, జుగుప్సితం = అసహ్యం కలిగించునది, నిరామిషం= మాంసము లేనిది, ఖర= గాడిద, అస్థి = ఎముక, నిరుపమ= సమానమయినది ఏదీ లేని , రస= రుచి,  ప్రీత్యా= ఇష్టంతో, ఖాదత్= కొరుకుతూ, పార్శ్వస్థం= పక్కనే ఉన్న, సుర= దేవతల, పతిం= నాయకుడు, అపి = అయినను, విలోక్య = చూసినా, న శంకతే= సిగ్గు పడదు, క్షుద్రః = నీచమయిన, జంతుః= ప్రాణి, ప్రతిగ్రహ= తీసుకొన్న, ఫల్గుతాం= తక్కువ తనమును, న గణయతి హి = అస్సలు లెఖ్ఖ చేయదు కదా!

ఈ సంస్కృత శ్లోకమునకు చక్కని తెలుగు పద్యం

క్రిమిసముదాయసంకులము గేవల నింద్యము పూతిగంధ హే 

యమును నిరామిషంబును ఖ రాంగభవం బగునెమ్ము గుక్క దా 

నమలుచు జెంత నున్న సురనాధుని గన్గొని సిగ్గు జెందద 

ల్ప మని నిజస్వభావము దలంపదు నీచపు బ్రాణి యెయ్యెడన్ 

తాత్పర్యంః

కుక్క పురుగులు కలిగిన, నోటినుండి కారు లాలా జలంతో తడిసిన, కంపుకొట్టే, అసహ్యము కలిగించే, మాంసము లేని గాడిద ఎముకను చాలా ఇష్టముగా కొరుకుతూ , తన పక్కనే సాక్షాత్తు ఆ దేవేంద్రుడే వచ్చి నిలిచినా, అతనిని చూడడు, సిగ్గు పడదు. నీచమయిన ప్రాణులు తమకు దొరికిన వస్తువులు నిజంగా నీచమయినవా, గొప్పవా? అని అస్సలు లేఖ్ఖ చేయవు కదా!